Worstelen met provisie

Beheerders van beleggingsfondsen betalen provisie aan banken en vermogensbeheerders die hun fondsen verkopen. Het ministerie van Financiën en de AFM willen deze provisie afschaffen. ‘Die is niet in het belang van de klant omdat in distributievergoedingen prikkels zitten om niet het fonds dat het beste is voor de klant, maar het fonds dat de hoogste provisie betaalt te adviseren’, aldus de AFM.

Gelijk speelveld

Fondsbeheerders zeggen blij te zijn met de afschaffing van deze provisie. Volgens hen is er nu geen gelijk speelveld tussen dure actief beheerde beleggingsfondsen en goedkope indexfondsen omdat actieve fondsen wel provisie betalen aan derden om hun fondsen te verkopen en indexfondsen niet. Mede hierdoor zijn de kosten van actieve fondsen veel hoger dan van passieve indexfondsen. Door de afschaffing van de provisie worden actieve fondsen en indexfondsen beter vergelijkbaar, vinden fondsbeheerders.

Dat er geen gelijk speelveld zou zijn is echter onzin. Van een ongelijk speelveld is alleen sprake als de wet- en regelgeving voor beide partijen anders is. En dat is niet het geval. Voor actieve en passieve fondsen gelden exact dezelfde regels. Er is geen enkele regel die actieve fondsen dwingt om provisie aan distributeurs te betalen en de kosten hiervan bij beleggers in rekening te brengen. Het is iets waar zij, volledig vrijwillig, bewust voor kiezen. Passieve indexfondsen zouden dit ook kunnen doen, maar kiezen ervoor om het niet te doen. Om de kosten laag te houden. Wederom een vrijwillige keuze.

Just do it

Interessant is ook de vraag waarom fondsbeheerders niet al lang de provisie hebben afgeschaft als ze daar zo’n voorstander van zijn, zoals ze zelf zeggen te zijn. Zoals gezegd, niets of niemand weerhoudt ze ervan. De reden is dat ze vrezen dat banken en vermogensbeheerders hun fondsen dan niet meer verkopen. En daarmee komen we bij het werkelijke probleem van de bedrijfstak: fondsbeheerders stellen hun eigen belang (namelijk, zorgen dat hun beleggingsfondsen bij banken en vermogensbeheerders op het schap liggen om zoveel mogelijk geld binnen te halen) boven dat van de klant (namelijk, lage kosten). Of, zoals ze in de VS zeggen, asset gathering (geld binnenhalen) is belangrijker geworden dan asset management (geld beheren).

Zelfreinigend vermogen

Het is jammer dat fondsbeheerders niet zelf tot het inzicht zijn gekomen dat dit anders moet. Dat het beter voor de klant is als ze geen provisie meer zouden betalen en de kosten zouden verlagen. De crisis heeft geen ethische heroriëntatie teweeggebracht waarbij het belang van de klant weer hoog in het vaandel is komen te staan. Het zijn weer de wetgever en de toezichthouder die op moeten komen voor het belang van de klant. Gelukkig doen ze dat ook. Onder andere door het betalen van provisie te gaan verbieden. Het realiseren van de vele andere hervormingen die nodig zijn om de sector op te schonen zal ook van de wetgever en toezichthouder afhangen. Het zelfreinigend vermogen van de sector valt op door afwezigheid.