Tegengeluid

Nog maar vijftien jaar geleden bestond indexbeleggen niet in Nederland. Anders dan in de VS waren er hier toen geen breed gespreide indexfondsen of ETF’s geschikt voor particuliere beleggers om op lange termijn vermogen op te bouwen. In 2005 begon Meesman met het aanbieden en promoten van indexbeleggen voor particuliere beleggers. Later volgden anderen.

Speldenprik

In de beginjaren was niemand bekend met indexbeleggen. Beleggers niet. De media niet. Toezichthouders niet. Aanbieders van indexbeleggen brachten hun boodschap voor het voetlicht. En de media begon er geleidelijk aan meer aandacht aan te besteden. Maar ondanks de stapels onderzoeken die lieten zien dat passief beleggen meer oplevert dan actief beleggen, werd indexbeleggen in die eerste jaren maar mondjesmaat omarmd.

Een belangrijke reden was dat de gevestigde financiële orde het maar niets vond. Het feit dat verreweg de meeste actieve beleggers de index niet konden verslaan was een enorme bedreiging. In de eerste plaats voor beheerders van (actief beheerde) beleggingsfondsen en vermogensbeheerders. Dat duur actief beleggen geen toegevoegde waarde bleek te hebben was een regelrechte ondermijning van hun bestaansrecht. Maar ook banken, de dominante distributeurs van financiële producten aan particulieren, zagen hierin een risico voor hun verdienmodel. Zij kregen een forse provisie van de actief beheerde beleggingsfondsen die ze verkochten. Het was een pervers maar makkelijk en lucratief verdienmodel, dat ze niet wilden opgeven. Te midden van het marketing geweld van de grote financiële instellingen konden de indexbeleggers niet veel meer dan af en toe een speldenprik uitdelen.

De default optie

In 2009 verscheen het eerste Nederlandstalige boek over passief beleggen: De Schitterende Eenvoud van Indexbeleggen. Geschreven door Jacques Wintermans, medeoprichter van Meesman Indexbeleggen. Bij de introductie van het boek hield Arthur Docters van Leeuwen (oud-voorzitter van de AFM en toen voorzitter van de Raad van Toezicht van Meesman Indexbeleggen) een toespraak waarin hij zei dat passief beleggen voor alle beleggers eigenlijk de ‘default optie’ (de regel) zou moeten zijn. En actief beleggen de uitzondering. Toen was dat nog de wereld op zijn kop. Nu begint dit steeds meer het nieuwe normaal te worden.

De rollen zijn omgedraaid

De afgelopen tien jaar is er veel veranderd. Het bewijs voor de betere prestaties van passief beleggen begint bij steeds meer mensen door te dringen. Dat was ook onvermijdelijk. Als onderzoek na onderzoek dit steeds weer laat zien, dan valt het op een gegeven moment niet meer met een stalen gezicht te ontkennen. In 2014 kwam daar nog een belangrijke ontwikkeling bij: het provisieverbod voor beleggingsfondsen. Toen verdween voor banken en vermogensbeheerders de perverse financiële prikkel om dure, actieve beleggingsfondsen te verkopen. De ban was gebroken. Indexfondsen en ETF’s kregen een plek op het schap bij banken en vermogensbeheerders. Het ging niet van harte, maar het gebeurde wel.

De opkomst van indexbeleggen in Nederland is onderdeel van een wereldwijde trend. Overal is er een verschuiving gaande van actief beleggen naar passief beleggen. Het is de grootste structurele omwenteling die de beleggingswereld ooit heeft meegemaakt. De VS loopt hierin voorop. Het kantelpunt werd daar al jaren geleden bereikt. Elk jaar worden honderden miljarden dollars overgeheveld van actief naar passief. En al vele jaren gaat het nieuw te beleggen geld grotendeels naar passieve indexfondsen en ETF’s. Met als gevolg dat veel actieve fondshuizen moeten fuseren om te overleven. En zelfs dan zullen velen het niet redden.

Tegengeluid nu van de andere kant

Hoe de tijden zijn veranderd wordt treffend geïllustreerd door een recent artikel van Fondsnieuws, een platform voor beleggingsprofessionals. Het artikel heet: “Tegengeluid: Veel actieve beheerders zijn wél getalenteerd.” Het gaat om het eerste woord: Tegengeluid. Het maakt duidelijk dat actieve beleggers in de verdediging zijn gedrongen. Vroeger moesten indexbeleggers uitleggen wat hun toegevoegde waarde was. Nu moeten beheerders van actieve fondsen dat. Het verhaal van actieve beleggers is een ‘tegengeluid’ geworden. Passief beleggen is de default optie geworden. De Umwertung aller Werte is in volle gang.