Stiekem knuffelen

Actief beleggen

Het doel van actief management is de index verslaan. Maar veel fondsbeheerders beloven dat ze zullen proberen de index te verslaan terwijl ze in werkelijkheid stiekem de index op de voet volgen. Ze doen dus geen serieuze poging extra rendement voor de belegger te realiseren. Tegen de index aanschurken mag, maar dan moet je daar geen hoog prijskaartje aan hangen. Beleggers zijn dan beter af als ze in een goedkoop indexfonds beleggen. Toch blijkt dat veel fondsbeheerders stiekem de index knuffelen, aldus een Europees onderzoek. Belangenorganisaties van beleggers vinden dit een schandaal en willen dat de toezichthouder maatregelen neemt om deze praktijk uit te bannen. 

Europese onderzoek

De ESMA, de Europese toezichthouder, bestudeerde begin 2014 het gedrag van 2.600 Europese beleggingsfondsen en kwam tot de conclusie dat 5% tot 15% van de retailfondsen potentieel indexknuffelaars zijn.  Uit een recenter onderzoek van de universiteiten van Notre Dame, Virginia en Texas bleek dat in de meeste Europese landen 30% tot 50% van het belegde geld in indexknuffelfondsen zit, met uitschieters naar meer dan de helft (Polen en Zweden). De Noorse toezichthouder heeft twee banken die indexknuffelaars verkochten al aan de schandpaal genageld: BNB en Nordea. In Zweden lopen de gemoederen ook hoog op over deze kwestie en Duitsland heeft recent een eigen onderzoek gestart. Zelfs het Europese Parlement bemoeit zich ermee. Sven Giegold, lid van het Europese Parlement, roept ESMA op om de namen van de grootste boosdoeners te publiceren. ESMA stelt dat de nationale toezichthouders nu aan zet zijn om nader onderzoek te doen naar deze praktijken in hun land en maatregelen te treffen.

In Nederland is al veel langer aandacht voor deze misstand. Op 30 juni 2010 riep Hans Hoogervorst, toen voorzitter van de Nederlandse toezichthouder AFM, de verzamelde bankiers op direct te stoppen met ‘huisfondsen die tegen een flinke vergoeding beloven de index te verslaan, terwijl je vrij zeker weet dat dat niet kan gebeuren omdat het fonds voor een zeer groot deel de index volgt’.

Overtuigingsfondsen versus indexknuffelaars

Het tegenovergestelde van indexknuffelaars zijn overtuigingsfondsen (focus funds of high conviction funds). Dit zijn fondsen die in een beperkt aantal aandelen beleggen. De mate waarin een fonds actief belegt – dus afwijkt van de index -, wordt gemeten aan de hand van het ‘actieve deel’ (active share). Fondsen waarvan meer dan 60% van hun belegd vermogen afwijkt van de index, dus met een active share van meer dan 60%, worden conviction funds genoemd. Deze fondsen leveren bij een gelukkige greep een hoog rendement op maar de keerzijde van de medaille is dat ze een fors verlies incasseren, als de beheerder een minder gelukkige hand heeft.
Bij actief beleggen kan je kiezen tussen twee uitersten (en alles ertussenin). Als je een veilig fonds kiest dat dicht tegen de index aan belegt, kan je er vergif op innemen dat deze fondsen, als ze bijvoorbeeld 1,5% kosten in rekening brengen, jaarlijks 1,5% op de index achterblijven. Op lange termijn betekent dit een verlies van wel 40% tot 50% ten opzichte van een goedkoop indexfonds.

Of je kunt een avontuurlijk overtuigingsfonds kiezen. Maar dan loop je een groot risico. Dit blijkt uit een recent onderzoek van fondsenvergelijker Morningstar ‘Active Share in European Equity Funds’. Zij analyseerden 456 Europese beleggingsfondsen over een periode van 10 jaar, van 2005 tot 2015.  Hun conclusie: ‘In sterk contrast daarmee staan de fondsen met een active share van meer dan 60%, waar de rendementen varieerden van 6,7% positief tot 11% negatief.’ De genoemde percentages zijn de afwijkingen t.o.v. de index. De potentiële winst is aanlokkelijk, het potentiële verlies nogal onaangenaam.  

De toekomst van de beleggingsmarkt

Hopelijk zal de huidige ophef leiden tot een verdere sanering van de beleggingsmarkt. Dure indexknuffelaars zullen plaats maken voor goedkope indexfondsen en actieve fondsen zullen avontuurlijker moeten gaan beleggen. Dit maakt de weg vrij voor een groei naar een core-satellite aanpak: in de kern van de portefeuille beleggen in goedkope indexfondsen en daaromheen in fondsen die juist sterk afwijken van de index. Een goede ontwikkeling voor de particuliere belegger!